Informacje

Spis artykułów:

Bełkowski kopiec
Kościelne krziże

 

 

Bełkowski kopiec

Bełkowski kopiec je "stary jak świat", a na pewno je porasetlot stary, je to stoszkowe grodzisko, na kierym postawiono była wieża łobronno - miyszkalno. Może nom sie zdać co na wiyrchu stoszka je za mało placu na wiyrchu, coby sie tam mogło zmieścić jakiś grodzisko, ale tam chyba stoła yno wieża miyszkalno - łobronno, abo chupa ze jednym pomieszczyniym, na dole do gowiedzi, koni, krow, baranow, a na wiyrchu do ludzi, łogrodzone palisadom ze zaszpicowanych kulokof. Monej we tym grodzisku miyszkoł tyn legyndarny Belk ze familijom, kiery wachowoł przeprawy bes Biyrawka, dołokoła kopca ponoć była fosa ze wodom, droga niy była chyba tako szyroko jak dzisioj, niy było tysz mostu na biyrawce, mono droga bes barzoły była wyłorzono kulokami, bo biyrafka tysz niy płynyła wykopanym korytym, yno rozlywała sie na barzoły. Belk wachowoł fto przyjeżdżo bes przeprawa i pobiyroł myto. Po blisku myto było tysz pobiyrane przed i za Orzeszym. Piyrwy tysz niy było mostu na Biyrawce, tyn kiery momy dzisio doł wybudować Alfons Lucas, chyba na poczontku XX storoczo. Rosprawioł Schwigervater Hajnrich, co we miejscu kaj je kopiec łostoł pochowany Szwedzki generał, a szwedzki wojoki jak przechodzili to kożdy ciepnył gość ziymie i z tego zrobił sie kopiec. Szwedy na Ślonsku znodły sie we czasie wojny 30 letnij (lata 1618 - 1648), szwedzki generał, abo łoficer, abo wojoki mogli zginoć kajś we Bełku i łostać pochowane na kopcu, w końcu bes trzidziyści lot zażartej wojny religijnej mog paść niy jedyn łoficer czy wojok i kajś musieli łostać pochowane. (Na nowym Kierchowie tysz je pochowanych dwuch niyznanych wojokow, chyba ze II wojny światowej). Wojoki co ciepali po gości ziymie na grob, chyba niy usuli kopca, ale tak pożegnali sfojigo kamrata. Jak byłech bajtlym to po spuszczyniu truły ludzie ciepali na nia po gości ziymie, jo tysz tak czasym robia, a moja ślubno godo co to noleży do farorza, i dzisioj farosz mo prziszykowano na stoliku łopatka i ziymia coby sie niy musioł schylać i ciepie na truła, reszta roboty noleży naturlich do kopidoła. Monej na kopcu był jaki dynkmal łod tego gynerała, abo inkszego Szweda, ale łod końca wojny 30 letnij momy jusz  373 lata, dynkmal mog łobalić czas, abo jako "racje stanu", jak choćby kolumna Holtze'go kiero farosz Kiera znot zasuto kole  łogrodzynio i kozoł postawić kaj piyrwy stoła. We 1860 roku łostała wybudowano na kopcu bes Antona Gemandera kapliczka, tajla we ziymi to była krypta na pochowki właścicieli majontku Bełk, we kieryj je pochowano nojbardzij znano Bełkowianka Eleonora Lucas (fszyscy piszon jak nazywała sie za dziołchy, choć była wydano za majora Mahui, kiery broł ślub w nimieckim mundurze ze pikelhaubom na gowie) i sztyre inne zwłoki, na razie niy wiymy czyje. Niy wiymy tysz dokładnie na co umarła Eleonora. Schwigervater Hajnrich mioł dziesiyńć lot jak sie wydowała Eleonora, spominoł co modo pora szła do kościoła po czerwonym tepichu, kiery był rozciongnionty łod kościoła do drogi, jeszcze wiynkszom synsacjom musioł być pogrzyb tyj modyj niywiasty, jednak ło tym Schwigervater niy spominoł. Łod śmierci Eleonory minyło ungyfer sto lot, a ciyngiym widza co na sztobach/kratach krypty na Wszystkich Świyntych wisi świyrzy winiec kiery ftoś wiyszo z dobrego serca, abo ze łobowionzku. Kapliczka je doś zaniydbano we pojszotku, bo pora lot przeciykoł dach, skuli tego som poniszczone malonki na ścianach. Dach nad kaplicom naprawiło "Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Bełk", a łońskigo roku był tu robiony  projekt:  "Odkrywamy tajemnice Wzgórza Lukasów" i przi sposobności pokozało sie co było wymalowane we pojszotku: "W podłuczu znajduje się scena obrazująca scenę z życia św. Jana Nepomucena - przesłuchanie przez króla Wacława IV. Święty odziany w strój kapłana (komża, sutanna, stuła), z uniesionym w prawej ręce krucyfiksem. Duchowny stoi przed koronowaną głową siedzącą na tronie. Tło malowidła jak i stuła są koloru zielonego. Szata króla Wacława jest purpurowa, a płaszcz złoty, barwy te są przypisane do władzy monarszej. Obraz posiada liczne ubytki, które uniemożliwiają dalszą interpretacje dzieła". i dalij:

"Na ścianie znajduje się scena obrazująca tortury św. Jana Nepomucena. Malowidła ukazują moment tortur świętego, w izbie tortur. Jan ukazany jest jako dojrzały mężczyzna z broda oraz wąsem. Ubrany jest w charakterystyczny dla swojej postaci strój kapłana: czarną sutannę, założoną od pasa w dół. Górna część ciała świętego obnażona. W lewej, lekko zgiętej dłoni, prawdopodobnie trzyma prosty krzyż (swój atrybut) - nie można określić jednoznacznie z powodu zbyt złego stanu malowidła". Kopiec ze kapliczkom00000 je cołkim blisko rzyki Biyrawki i mostu kiery ufundowoł Alfons Lucas , bo przeważnie nad wodom i przi mostach cołkigo Ślonska stojom kapliczki i figury tego świyntego coby wachowoł bezpiecznyj przeprawy bes rzyka i łod powodzi. 

Wiyncy ło kopcu dowiymy sie mono na konferyncji kiero miała być na koniec projektu, ło kierym szrajbuja, a musiała łostać przełożono skuli pandymie.

10.03.2021

Kościelne krziże

Jednego razu byłech we Bełkowskij szkole pokwolić sie sfojimi łobroskami, pora poryncznych łobroskow wzionech ze sobom, w tym tysz malonek starego kościoła ze Bełku. Jedna dziołszka spytała sie, czamu tyn krziż na czubku cebulastyj wierzy mo dwie poziome belki. Zresztom taki pytani słysza co jakiś czos niy yno od dziecek. Co prawie to som niy wiym, łobiło mi sie ło uszy, co taki krziże majom kościoły kiere łostały postawione we czasach świyntych misjonarzy Cyryla i Metodego, kierzi żyli jeszcze na dugo przed krztym Polski. Figury tych śfiyntych momy tera ganz blisko bo przi kościele św. Józefa na kraju Czerwionki, wyrzeźbił je Czesaw Zemła. Mono s poczontku tu stoła, abo wisiała na stromie yno kapliczka, pod kiero schodzili sie ludzie pożykać, abo pośpiywać pobożne śpiywki i bes to taki momy krziż na starym kościele. Prziszło mi do gowy łobejżeć jaki je krziż na jednym ze nojstarszych kościołów na Ślonsku i we Polsce, to je na Rotundzie św. Mikołaja we Cieszynie, wyszukołech fotki we internecie i sie pokozało, co na szpicy dachu fcale ni mo krziża yno dzewianno pika, a we pojszotku je namalowany bardzo nowoczesny krziż. Te śfiynte Cyryl i Metody som we zocy we kościele katolickim i we cerkwi prawosławnej som tysz patronami Europy i Moraw. Krziż ze Starego Kościoła je podany do krziża łacińskigo ze dodanom jednom belkom, na wiyrchu, był jusz używany w czasach wczaśnego chrześcijaństwa, łod niego pochodzi krziż prawosławny, a ku tymu krziż papiyski kiery mo aże czi belki we poziomie. Taki som krziż je na kościele Matki Boski Śniyżnej wystawiony we latach 1260 - 1270 ze kamiynia łomanego, piyrwyj był pod wezwaniym św. Wojciecha, kiery tukej osobiście głosił słowo Boże, wiym to ze ksionszki ło śfiyntym Wojciechu kieroch sie kupił we klosztorze we Czernej.

Kiedy byłech piyrszy ros we bełkowskim kościele jakoś niy pamiyntom, mono zamias dać pozor na kościoł dołech pozor na dynkmal, kiery mioł napis zaciaprany czornom ylfarbom, abo terom, abo klyjbymasom. Stare groby i dynkmale tukej były blank inaksze nisz te kiere znołech ze Kirchhofu we Woszczycach, na kierych było poflancowanych fol kolorowych kfiotkow. Przi kościele we Bełku stoło i stoji dalij pora gusowych krziży, dwa z nich kiere stojom przi samej dzwonnicy bes poranoście lot były nazywane "krziżami Baildonów" bo we "Kalendarzu katolickim" ftoś sie chachnył i tak podpisoł zdjyńcie krziży na kierych bes breli szło przeczytać Martin, tak sie padom tera jak wszyski inskrypcje łostały poczytane i łopisane na Kirchhofie w ramach projektu „Cmentarz przy zabytkowym kościele z XVIII w. - nasze wspólne dziedzictwo” to sie to w końcu wyprostuje.

Pamiyntom jeszcze krziż dzewiany ze jakigoś twardego dzewa, chyba była na nim blaszanno tabulka, stoł przi łogrodzyniu łot strony połnocnej, ale czas go łobalił i sie kajś stracił. Nojlepij wyczimały krziże ze kamiynia na kamiynnych dynkmalach. Od zachodu przed fortkom do kościoła stoji krziż ze piaskowca po renowacji choby ganz nowy, a drugi przi kościele łod zachodu tysz po renowacji i tysz jak nowy.

12.04.2021

• ← Starsze
• Nowsze →